Buiten de joodse buurten van Amsterdam woonden her en der ook wat joodse gezinnen met schoolgaande kinderen.
In West waren er wel zo’n honderd openbare joodse leerlingen, volgens de opgave van juli 1941. De gemeente opende voor deze kinderen één school, in de Staatsliedenbuurt in de Cliffordstraat 36, in een schoolgebouw dat niet meer in gebruik was. De school lag nogal excentrisch ten opzichte van de andere westelijke buurten van de stad.
Eind september 1941 toen die Joodsche school nr 14 open ging, kwamen er slechts 56 kinderen opdagen.
De gemeentelijke afdeling Onderwijs was waarschijnlijk uitgegaan van een grotere opkomst, er waren daarom drie klassen gevormd met hoofdmeester Mozes Goubitz [1905-1991] en twee juffen : Grietje Mol [1896] en Sara Beuzemaker-Stern [1898]
Gelet op de enorme afstanden die sommige kinderen dagelijks te voet zouden hebben moeten afleggen, is het aannemelijk dat veel ouders hun kinderen vanaf september 1941 gewoon thuis hielden. Weliswaar was er ook voor joodse kinderen nog steeds leerplicht, maar die werd niet meer gehandhaafd.
Abel Herzberg, Kroniek der Jodenvervolging (p 242): ‘Soms moest een kind een uur of langer lopen van huis naar school. Tram en fiets waren immers verboden. Soms haalde een handkar van de Joodse Raad de zware schooltassen langs de huizen op.’
Bij de overdracht aan het van de Joodsche Raad in najaar 1942 ontkwam ook dit kleine schooltje niet aan de bezuinigingsreorganisatie. Er waren toen nog maar 25 leerlingen en daar waren geen 3 onderwijzers voor nodig. Het werd een schooltje met één klas in het schoolgebouw aan de Cliffordstraat. De rest van het gebouw werd afgesloten. Dat duurde tot eind mei 1943, ook West werd door de bezetter niet ontzien bij de grote razzia’s, zo dat er in de laatste week van mei bijna geen kinderen meer kwamen opdagen. Het schoolbestuur sloot op 31 mei ook deze school; schoolhoofd Mozes Goubitz was toen al opgevolgd door Gerrit van Praag [1909-1944] en die dook in die dagen subiet onder.
In 1942 toen het joodse onderwijs onder de Joodsche Raad kwam, kreeg fotograaf Han de Haas, opdracht een fotoserie te maken van het joodse onderwijs.
Hij fotografeerde voornamelijk Joodsche school nr 14, en dat kwam omdat zijn kinderen op de Corantijnschool, in de klas van meester Goubitz hadden gezeten, die bovendien bij hem in de straat woonde. Die was nu Schoolhoofd van dat kleine Joodse schooltje in de Cliffordstraat, waar de Haas zonder aarzelingen welkom was.
Naast de foto’s die hij maakte in de school, fotografeerde hij – ook in opdracht van de Joodse Raad de diverse burelen van de raad en een ‘statieportret’ van de Raad zelf. Het zijn waarschijnlijk de enige foto’s uit die tijd van de Joodse Raad en haar activiteiten.
Opvallend daartussen in de vrij modernistische foto van de schoolpoort van school nr. 14
Het is de enige afbeelding met naam en nummer van de nieuwe 15 joodse scholen in Amsterdam.
Meester Jakob Druijf, [1906] die in West woonde en zonder werk zat toen de Joodsche school 1 aan de Oude Schans was opgeheven, nam het handjevol kinderen dat er nog was onder zijn hoede, bij hem thuis in de Jan van Galenstraat. Het thuisklasje telde tien leerlingen, inclusief zijn eigen twee kinderen.
Sinds 15 juni 2018 heeft ook Joodsche school nr 14 een herinneringsbord aan de gevel
[met dank aan Mariette Wildeboer]