Naar de kaart

Mulo scholen

3e en 4e combinatieklas de J’ULO aan de Chr. de Wetstraat met Elly Duis (met bal), maart 1942.

Joodse MULO

Op de openbare Mulo’s in Amsterdam zaten september 1941 ongeveer 400 joodse leerlingen. Die moesten daar allemaal weg, zodra de bezetter de isolatie van alle joodse kinderen had bevolen. De gemeente opende voor hen een aparte joodse MULO, de J’ULO in het leegstaande schoolgebouw in de Christiaan de Wetstraat 21/23. En zo waren er vanaf dat schooljaar twee joodse Mulo’s in de stad: de J’ULO en die van de joodse vereniging Kennis en Godsvrucht.

Die K&G Mulo telde het jaar ervoor zo’n 150 leerlingen, maar net als bij het confessionele lagere onderwijs, groeide de school bij aanvang van het eerste ‘gescheiden’ schooljaar al snel tot voorbij de 200 leerlingen, terwijl de J’ULO ruim 425 leerlingen verzamelde van de andere Mulo’s in de stad.

Er waren in Amsterdam ruim 25 openbare scholen voor Meer Uitgebreid Lager Onderwijs. Minstens evenveel Mulo’s waren er van en signatuur.

Het waren echte volksscholen naast het lager beroepsonderwijs, voor de duizenden meisjes en jongens die van de lagere scholen kwamen en wilden doorleren. Je kreeg er naast de talen, vooral vakken gericht op kantoorbanen, zoals handelsrekenen, boekhouden en zelfs machineschrijven. Het waren drie- of vierjarige opleidingen, die dus ruim voorbij de leerplicht liepen, die toen stopte aan het eind van het schooljaar waarin je dertien was geworden.

de gemeentelijke Joodsche Ulo in 1943
op de binnenplaats van de J`ULO, tezamen met de docente literatuur, Esther Duis.
K&G MULO meisjes - gymmen op het Weteringplantsoen, 1937 - in 1941 werd het gymmen daar voor de joodse leerlingen verboden - ze moesten toen uitwijken naar het Waterlooplein.

Dane Simons [1892-1943] van de Nicolaas Maesschool werd schoolhoofd, van die nieuwe gemeentelijke J’ULO. Hij kreeg voor de 425 leerlingen een team van ruim 20 leerkrachten. Terwijl de K&G Mulo zes leerkrachten had, met Felix Israel [1889] als directeur. Dat was hij al vanaf de oprichting in 1928 en zou dat blijven tot de school gesloten werd.

In het najaar van 1942 werden alle Joodse openbare scholen door de gemeente overgedragen aan het Schoolbestuur van de .

In die tijd werd alle joodse instellingen in opdracht van de bezetter ontbonden, zo ook de vereniging Kennis & Godsvrucht waardoor diens Mulo ook onder het beheer van de Joodsche Raad kwam. Het kersverse Joodse Schoolbestuur overwoog toen de twee Mulo’s samen onder één dak te brengen. Dat was niet alleen bedoeld als bezuiniging maar meer nog vanwege het toenemende tekort aan leerkrachten en vooral bij de J’ULO de afname van de leerlingen van 425 naar rond de 300.

Het waren vooral de ‘openbaren’ die beducht waren voor de ‘verjoodsing’ door het samengaan, zodat de beide scholen zelfstandig bleven voortbestaan, elk in het eigen schoolgebouw, in de Christiaan de Wetstraat, met 13 lokalen en aan de Reguliersgracht met slechts zes lokalen.

Voorjaar 1943 was nog maar de helft van de leerlingen op beide scholen aanwezig. En toen in mei in de oude stad de razzia’s hadden huisgehouden, werd de K&G Mulo aan de Reguliersgracht gesloten. Niet veel later, na de grote razzia’s in de Transvaalbuurt sloot ook de J’ULO in de de Wetstraat haar deuren. Beide gebouwen werden aan de gemeente teruggeven. Schoolhoofd Dane Simons was inmiddels al opgepakt, terwijl Felix Israel onder wist te duiken; na de bevrijding komen we hem weer tegen op de Boekmanschool.

Uiteindelijk, september 1943 kregen de laatste Mulo-klantjes confessioneel en openbaar, tezamen, nog geen 30 in totaal, onderdak bij het Joodsch Lyceum in de voormalige Stadstimmertuin, samen met zo’n 60 andere middelbare scholieren. De laatst overgebleven docenten ontfermden zich over hen, maar dat heeft maar even geduurd. Eind september hielden ze er allemaal mee op, docenten, scholieren en schoolbestuurders. De meesten van hen wisten onder te duiken.

Joodsche MULO

Sinds 1928 was er in Amsterdam een joodse Joodsche MULO school (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs). De school stond onder bestuur van de Nederlands Israëlitische schoolvereniging , die ook twee kleuterscholen en de lagere Palacheschool en de Herman Elteschool beheerde.

De K&G MULO was begonnen in de Tweede Boerhaavestraat 203 en in 1937 verhuisd naar het schoolgebouw op de hoek van de Reguliersgracht en de Weteringschans 225a, waar eerder de Regulierschool zat.